Thứ Ba, 10 tháng 12, 2013

Cách dệt và tạo hoa văn của người K'Ho.



 Căng sợi lên khung và thao tác dệt.

Khác với người Kinh, người K’ho sử dụng loại khung dệt rời gồm 12 thanh nứa hoặc lồ ô.

 Dệt vải là công đoạn công phu và tốn thời gian nhất của nghề dệt, để dệt một tấm vải người ta cần phải dựng khung và căng sợi lên khung.
Khung căng sợi của người K’ho thực chất là hai thanh gỗ dài khoảng 1,5 – 2m được cài móc cố định vào hai chiếc ghế dài kê cao làm khung căng sợi. Khi căng sợi, động tác của người thợ cũng khá đơn giản, họ chỉ buộc cố định một đầu sợi vào một thanh gỗ dài ở phía bên này khung và bắt đầu kéo luồn sợi qua lại sang thanh thứ bên kia khung sao cho căng và dàn đều là được. Tùy vào kích thước của tấm vải cần dệt và cách bố trí các đường hoa văn để căng sợi màu cho phù hợp. Sau khi căng xong, người ta khéo léo luồn các thanh của khung dệt vào và dỡ bỏ hai thanh gỗ của khung căng sợi ra và bắt đầu dệt.




Khi dệt người K’ho ngồi duỗi thẳng chân trên sàn hai chân đạp và giữ chặt một thanh chủ của khung dệt (đưng pong) và một thanh chủ khác được dùng giây móc vào lưng người dệt để kéo căng khung sợi. các thanh khác tùy theo chức năng của chúng mà được luồn rất khéo vào giữa giàn sợi. Họ vừa dệt vừa tạo hoa văn trên tấm vải, vải dệt đến đâu được cuộn để trước bụng người dệt đến đó.

Thông thường khi dệt. họ dùng tay phải cầm thanh pơ nơ (thanh gạt chỉ) luồn vào nâng lớp sợi ở phía trên lên, sau đó dùng tay trái cầm cây tơn rau brài (cây xe chỉ) có công dụng như con thoi của người Kinh đâm qua. Tiếp đến dùng pơ nớ kéo xuống lèn chặt dồn sợi chỉ vừa dệt vào cho khít chặt với phần vải dệt. Sau đó nâng thanh tâng cau kéo lên để làm rộng khe giữa hia lớp sợi, điều chỉnh các thanh lôr may (lột mẹ), lôr uôn (lột con) để tạo hoa văn theo ý muốn. Đồng thời tiếp tục đâm cây  tơn rau brài qua lại để dệt, dùng pơ nớ gạt sợi theo yêu cầu tạo hoa văn.






Muốn tao hoa văn ngoài hai thanh lôr may (lột mẹ) còn phải có nhiều thanh lôr uôn (lột con) vì chúng có tác dụng chia sợi ra từng phần nhỏ để tạo hoa văn theo ý người dệt. Hoa văn càng nhiều, càng phức tạp và cần thiều thanh lôr uôn (lột con).


Để dệt một tấm vải không phải là ngày một ngày hai là xong mà nhiều lúc phải dệt trong một tháng và có thể hơn nữa vì vậy nghề dệt được dệt lúc nông nhàn và đại đa số nghề dệt chủ yếu do phụ nữ đảm nhiệm.

0 nhận xét:

Đăng nhận xét